MountainsGreece

Στο Άρμα της Πάρνηθας

Φυλή – Σπήλαιο Πανός – κορυφή Άρμα – Αρχαίος Υδραγωγός – Φυλή

Φτάνοντας στην Φυλή περνάμε μέσα από το χωριό και στα τελευταία σπίτια στρίβουμε δεξιά με κατεύθυνση την Μονή Κυπριανού. Μετά από περίπου εκατό μέτρα στρίβουμε αριστερά. Ακολουθούμε τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο περνώντας ανάμεσα από χωράφια με ελιές μέχρι το τέλος όπου στα αριστερά μας υπάρχει ένα σπίτι με μεγάλη αυλή και δεξιά μια μεγάλη δεξαμενή βυτιοφόρου.

Κατευθυνόμαστε προς την ταμπέλα που δείχνει τα μονοπάτια της περιοχής. Αριστερά βλέπουμε ένα μονοπάτι να κατηφορίζει και ευθεία έναν χωματόδρομο. Εμείς ακολουθούμε τον χωματόδρομο που πολύ σύντομα γίνεται μονοπάτι. Αριστερά στο βάθος βλέπουμε τη μονή Κλειστών και το νότιο κομμάτι της κορυφής Άρμα.

Συνεχίζουμε σταθερά στο μονοπάτι ανηφορίζοντας και φτάνουμε κοντά σε μια σπηλιά. Λίγο παραπάνω θα βρεθούμε στην τοποθεσία Χωράφια Γκιώκα. Εδώ αξίζει να πάμε για λίγο δεξιά και να δούμε την θέα προς το Θριάσιο Πεδίο. Επιστρέφοντας στο μονοπάτι και λίγο παραπάνω θα φτάσουμε σε μια διασταύρωση. Εμείς θα συνεχίσουμε αριστερά περνώντας μέσα από ένα καμένο δάσος.

Φτάνοντας πιο ψηλά η θέα γίνεται ακόμη πιο απολαυστική και πλέον βλέπουμε όλη την κορυφογραμμή του Άρματος. Σε λίγο θα αρχίσουμε να κατηφορίζουμε φτάνοντας στην πηγή Ταμίλθι. Το δάσος σε ορισμένα σημεία είναι μικτό αποτελούμενο από φυλλοβόλα και αειθαλή δέντρα, ενώ τα λιγοστά έλατα ξεπροβάλλουν ανάμεσα στα πεύκα μαρτυρώντας το μικροκλίμα της περιοχής που τους επιτρέπει να αναπτύσσονται σε τόσο χαμηλό υψόμετρο.

Μετά την πηγή θα δούμε άλλο ένα μονοπάτι στα δεξιά. Εμείς συνεχίζουμε ευθεία. Το μονοπάτι πλαταίνει και είναι καλογραμμένο ενώ σε κάποια σημεία αποτελείται από μεγάλους λίθους.

Σε λίγο θα αρχίσουμε να κατηφορίζουμε μέχρι να βρεθούμε σε άλλη μια διασταύρωση. Το μονοπάτι δεξιά μας οδηγεί στον Άγιο Γεώργιο και αριστερά προς το σπήλαιο Πανός. Προχωράμε αριστερά και φτάνουμε στο δυσκολότερο σημείο της διαδρομής. Κατηφορίζουμε ανάμεσα από βράχια ενώ αριστερά μας υπάρχει γκρεμός. Προχωρούμε πολύ προσεκτικά και συγκεντρωμένοι στα βήματά μας. Από κάτω είναι ορατό το ποτάμι ενώ σε λίγο θα δούμε και την είσοδο της σπηλιάς. Λίγο πριν φτάσουμε στο σπήλαιο θα πρέπει να κατέβουμε από τα απόκρημνα βράχια. Το μονοπάτι κόβεται απότομα ενώ δεν υπάρχει άλλη πιθανή διέξοδος από το δύσκολο σημείο. Υπάρχει ένα βύσμα για όσους θέλουν να ασφαλιστούν και να κατέβουν όπως και ένα σιδερένιο συρματόσχοινο από το οποίο μπορούμε να κρατηθούμε. Βήματα είναι λαξευμένα στο βράχο.

Κατεβαίνουμε με προσοχή και φτάνουμε στην σπηλιά. Για να μπούμε μέσα θα πρέπει να έχουμε έναν φακό μια που το φως του ήλιου δεν φτάνει μέχρι το τέρμα. Η σπηλιά είναι αφιερωμένη στον θεό Πάνα όπου τα παλαιότερα χρόνια λατρεύονταν στο εσωτερικό της. Η οροφή της σπηλιάς είναι μαύρη από τα λυχνάρια που χρησιμοποιούσαν για φωτισμό. Κατά την ανακάλυψή της βρέθηκαν περίπου 2000 λυχνάρια.

Για να συνεχίσουμε θα πρέπει να κατηφορίσουμε μέχρι την κοίτη του ποταμού και να περάσουμε απέναντι. Δεν υπάρχει γέφυρα οπότε σε περίπτωση που η στάθμη του νερού είναι ανεβασμένη θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Ωστόσο μπορούμε να πατήσουμε πάνω στις πέτρες και να βρεθούμε απέναντι με ένα άλμα. Αλλιώς για σιγουριά καλό είναι να βγάλουμε τα παπούτσια μας και να περάσουμε μέσα από αυτό. Καλύτερα να κρυώσουμε για λίγα δευτερόλεπτα παρά να συνεχίσουμε την υπόλοιπη πορεία με βρεγμένα πόδια.

Αφού περάσουμε το ποτάμι ακολουθούμε τα μπλε σήματα τα οποία μας βάζουν μέσα σε ένα ξερό ρέμα. Η ανηφοριά είναι αρκετά απότομη και κουραστική. Λίγο παραπάνω θα μπούμε μέσα σε δάσος με πεύκα ενώ η κλίση θα γίνει ομαλή. Η πορεία μας έχει κατεύθυνση προς το Άρμα. Μετά από λίγη ώρα θα βγούμε σε ένα μεγάλο πλάτωμα (Κιάφα Καλαμαρά) όπου θα δούμε έναν δασικό δρόμο που φτάνει μέχρι εδώ και μια παλιά στάνη. Από εδώ μπορούμε είτε να ακολουθήσουμε το μονοπάτι με κατεύθυνση προς τη Μονή Κλειστών ή να ανέβουμε αριστερά προς την κορυφογραμμή.

Συνεχίζουμε αριστερά περνώντας μέσα από το δάσος και φτάνουμε σε ένα βράχινο πέρασμα. Περνάμε από δεξιά και σύντομα φτάνουμε στην κορυφογραμμή. Η κορυφή βρίσκεται αριστερά μας και είναι ορατό το τσιμεντένιο κολωνάκι. Για να φτάσουμε ως εκεί ακολουθούμε τα μπλε σημάδια περνώντας πάνω από τα βράχια. Από την κορυφή μπορούμε να δούμε ένα μέρος της Αθήνας, τα νότια παράλια και τον Υμηττό. Δυτικότερα φαίνονται ο Κιθαιρώνας και το όρος Πατέρας ενώ με καθαρό ουρανό είναι ορατά και τα Γεράνεια.

Η ονομασία “Άρμα” προέρχεται πιθανόν από την ομοιότητα του βράχου με το άρμα του μυθικού ήρωα Αμφιάραου ο οποίος έπεσε με το άρμα του στο σημείο εκείνο. Πάνω από τη Μονή Κλειστών ορθώνεται ο ορεινός όγκος της κορυφής Άρμα (υψόμετρο 884 μ), όπου πιθανολογείται ότι υπήρχαν δύο βωμοί αφιερωμένοι στον Δία με την προσωνυμία Σημαλέος ο Απήμιος ή Όμβριος. Οι ιερείς της Αθήνας περίμεναν το σημάδι του Δία κοιτώντας από την Πνύκα και την Ακρόπολη για να ξεκινήσει η ιερή πομπή για τους Δελφούς, η Πυθαίδα πομπή. Όποτε τα σύννεφα μαζεύονταν και άστραφτε στην κορυφή “Άρμα”, κατά τον αρχαίο γεωγράφο Στράβωνα, η πομπή λάμβανε ως Θεϊκό σήμα την αστραπή για να ξεκινήσει. Από εκείνα τα χρόνια έχει επιβιώσει η παροιμιώδης ρήση “… οπόταν δι’ Άρματος αστράψει …”. Η πομπή των “πυθαϊστών” που ξεκινούσε από το βωμό του “Αστραπιαίου Διός” στην Αθήνα κατευθύνοντας μέσω του Δήμου των Χαστιέων προς τους Δελφούς. Οι “πυθαϊστές”, ήταν οι επέλεκτοι Αθηναίοι πολίτες που αντιπροσώπευαν την πόλη στις Δελφικές εορτές των Πυθίων. Οι “πυθαϊστές” επιστρέφοντας από το Δελφικό Ιερό έφερναν καινούργια αμόλυντη φωτιά, “νέον φώς”, για να καθάρουν τα ιερά της Αθήνας. Παυσανίας Αττικά: “Και εν Πάρνηθι παρνήθιος Ζεύς χαλκούς εστί και βωμός σημαλέου Διός. Έστι δε εν τη Πάρνηθι και άλλος βωμός, θύουσι δε επ’ αυτού τοτό μεν όμβριον τοτέ δε απήμιον καλούντες Δία.” (κείμενο από πληροφοριακή ταμπέλα του μονοπατιού κοντά στη Μονή Κλειστών).

Για να γυρίσουμε μπορούμε είτε να ακολουθήσουμε την κορυφογραμμή προς τα νοτιοδυτικά μέχρι να βρούμε το μονοπάτι αρκετά πιο χαμηλά ή να επιστρέψουμε στο ξέφωτο που ήμασταν πριν και συνεχίσουμε πάνω στο μονοπάτι. Καλό θα είναι να επιλέξουμε την δεύτερη λύση και να αποφύγουμε την κορυφογραμμή γιατί η διαδρομή σε αυτή είναι πολύ κουραστική ενώ δεν υπάρχει σήμανση.

Επιστρέφοντας στο μονοπάτι κινούμαστε αριστερά μέσα από το δάσος μέχρι που φτάνουμε στον ασφαλτοστρωμένο δρόμο πάνω σε μια φουρκέτα. Εδώ υπάρχει ένα παλιό κτίσμα. Θα ξαναβρούμε το μονοπάτι απέναντι. Κατηφορίζουμε μέσα από μικρά πεύκα και φτάνουμε στα καμένα. Λίγο παρακάτω θα δούμε μια ταμπέλα που αριστερά μας οδηγεί στη Μονή Κλειστών ενώ δεξιά συνεχίζει προς το ρέμα της Γιαννούλας. Το ρέμα ονομάστηκε έτσι από την αρχόντισσα Γιαννούλα. Εμείς ακολουθούμε αυτό που φεύγει προς το ρέμα.

Σύντομα θα φτάσουμε πάνω στον δρόμο που οδηγεί στο μοναστήρι. Περπατάμε για λίγα μέτρα προς τα πάνω (αριστερά) για να ξαναμπούμε στο μονοπάτι στο δεξί μας χέρι. Κατηφορίζουμε μέχρι το ρέμα, περνάμε απέναντι (δεν υπάρχει γεφυράκι) και αρχίζουμε να ανηφορίζουμε.

Λίγο παραπάνω θα φτάσουμε σε ένα ξέφωτο όπου υπάρχει νερό και θα δούμε τον παλιό υδραγωγό. Ο υδραγωγός φτιάχτηκε κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας (1204 – 1456 μ.Χ.) και μετέφερε το νερό στην περιοχή Ελαιώνας στο κέντρο της Αθήνας. Ήταν ένα από τα βασικότερα υδραγωγεία της εποχής.

Από το ξέφωτο συνεχίζουμε δεξιά περπατώντας πάνω στον αγωγό. Το μονοπάτι είναι σε πολύ καλή κατάσταση. Σύντομα θα φτάσουμε στο τέλος του μονοπατιού σε έναν χωματόδρομο. Για να φτάσουμε στο σημείο που αφήσαμε το αυτοκίνητο θα πρέπει να ανηφορίσουμε αριστερά μέσα από το οικόπεδο με τις ελιές. Ειδάλλως θα πρέπει να ακολουθήσουμε τον δρόμο προς Φυλή και στο τέλος του να πάμε αριστερά για να βγούμε στον δρόμο που είχαμε ακολουθήσει στην αρχή. Καλό είναι να προτιμήσουμε την πρώτη λύση.

Περνάμε πάνω από τις πεζούλες ακολουθώντας ένα μικρό μονοπάτι ανάμεσα από τις ελιές. Λίγο παραπάνω θα κινηθούμε προς τα αριστερά και μετά προς τα δεξιά για να βγούμε σε ένα μικρό κτίσμα όπου υπάρχει ένας τσιμεντένιος δρόμος. Τον ακολουθούμε και σύντομα θα βγούμε στον δρόμο που έχουμε αφήσει το αμάξι. Φτάνοντας πάνω πάμε αριστερά και σε λίγα μέτρα θα βρεθούμε στο ξεκίνημα της διαδρομής.

Γενικές πληροφορίες

Η κυκλική διαδρομή διαρκεί περίπου έξι ώρες ανάλογα με τον ρυθμό και τις στάσεις που θα κάνουμε. Νερό υπάρχει σε τουλάχιστον τρία σημεία. Σε περίπτωση που κάποιος έχει πρόβλημα με τα ύψη καλό είναι η πορεία να γίνει αντίστροφα έτσι ώστε να φτάσει σίγουρα στη σπηλιά του Πάνα. Είναι ευκολότερο να ανέβουμε το απότομο κομμάτι στην σπηλιά παρά να το κατέβουμε. Για μεγαλύτερη ασφάλεια μπορούμε να έχουμε ένα σχοινί μαζί μας έτσι ώστε να κατέβουμε χρησιμοποιώντας το βύσμα που υπάρχει στο απότομο σημείο.

Εάν επιλέξουμε να γυρίσουμε από την κορυφογραμμή του Άρματος θα πρέπει να ήμαστε προσεκτικοί και να παραμείνουμε στο ψηλότερο σημείο μέχρι να βρούμε το μονοπάτι στα δεξιά μας. Εάν κινηθούμε αριστερά για να βγούμε στο μονοπάτι πάνω από τη Μονή Κλειστών θα πρέπει να ήμαστε έτοιμοι για ταλαιπωρία μιας που οι θάμνοι και τα δέντρα σε ορισμένα σημεία είναι πυκνά. Επίσης στο τέλος της κορυφογραμμής χαμηλότερα κινούνται πολλά ελάφια με αποτέλεσμα να υπάρχουν τσιμπούρια πάνω στους θάμνους· είναι ένας ακόμη λόγος για να αποφύγουμε την διάσχιση της κορυφογραμμής και να κινηθούμε στο μονοπάτι δεξιά από το Άρμα. Η σήμανση είναι υποδειγματική σε όλο το μήκος της διαδρομής.

κείμενο – φωτογραφίες: Πάνος Μπαμπαλούκας

Σχετικά άρθρα

Αγία Μαρίνα, πηγή «Τσάρες» – κορυφή «Τρεις Τσούμπες» Παρνασσός

mountainsGreece

Ημερολόγιο 2023

mountainsGreece

Ορειβασία στα Επινιανά

mountainsGreece