MountainsGreece

Όρλιακας

Ο Όρλιακας βρίσκεται στο νομό Γρεβενών και συνορεύει με την Βασιλίτσα. Φημίζεται για την πλούσια χλωρίδα και πανίδα ενώ ξεχωρίζει για την μεγάλη ποικιλία μανιταριών (περίπου 1.000 είδη). Σύμφωνα με τους επιστήμονες αποτελεί ιδανικό “σπίτι” για τις αρκούδες, αφού στις σπηλιές του βρίσκουν καταφύγιο τα μεγάλα θηλαστικά, πέφτοντας σε λήθαργο τους χειμερινούς μήνες.

Το βουνό είναι αρκετά μικρό σε όγκο και για να το γυρίσει κανείς δεν χρειάζεται παραπάνω από δυο μέρες. Οι έμπειροι ορειβάτες μπορούν να διασχίσουν τα μεγαλύτερο κομμάτι του σε μία μέρα. Σημείο αναφοράς είναι το φαράγγι της Πορτίτσας. Βρίσκεται στην κοιλάδα της Κανάβης στους πρόποδες του βουνού. Το φαράγγι δημιουργήθηκε από το άνοιγμα τεκτονικού ρήγματος με τη “βοήθεια” του Βενέτικου ποταμού.

Το φθινόπωρο το βουνό φοράει τα καλά του για να υποδεχθεί τον χειμώνα. Τα μικτά δάση αειθαλών και φυλλοβόλων δέντρων δημιουργούν όμορφες χρωματικές συνθέσεις, κάνοντάς το να ξεχωρίζει από μακριά. Στα ψηλότερα τμήματα κυριαρχούν ψυχρώβια κωνοφόρα όπως έλατα και μαυρόπευκα, ενώ χαμηλότερα συναντάμε κυρίως πλατύφυλλα, μακεδονική δρυ, αγριοκερασιές, σφενδάμια, πυξάρια κ.α. Η κορυφή του βουνού με βία πλησιάζει τα 1.500μ. με αποτέλεσμα να μην είναι σημείο αναφοράς για τους περισσότερους ορειβάτες. Το καλοκαίρι όμως στις πλαγιές του πραγματοποιούνται πολλές δραστηριότητες όπως αναρρίχηση και πεζοπορίες, ενώ στον βενέτικο μπορεί κανείς να κάνει και ράφτινγκ. Αυτοί που τιμούν με τη συχνή τους παρουσία το βουνό είναι οι μανιταρόφιλοι, οι οποίοι αναζητούν μύκητες σε απρόσιτα σημεία και απότομες πλαγιές.

Λίγο έξω από το χωριό Ζιάκας λαμβάνει χώρα και το φεστιβάλ μανιταριών το οποίο γίνεται το καλοκαίρι και το φθινόπωρο. Ο Όρλιακας συμπεριλαμβάνεται στις 69 περιοχές οι οποίες έχουν χαρακτηριστεί ως ζώνες ειδικής προστασίας της ορνιθοπανίδας, ενώ το κυνήγι επιτρέπεται σε συγκεκριμένες εκτάσεις. Ένα από τα σπανιότερα θηλαστικά που κινούνταν στον ορεινό όγκο ήταν ο λύγκας. Το κυνήγι του έχει απαγορευτεί με νόμο από το 1937. Ο λύγκας στην Ελλάδα επίσης προστατεύεται από τις Συμβάσεις της Βέρνης και CITIES. Σύμφωνα με τις τελευταίες μαρτυρίες το συγκεκριμένο είδος συναντάται στην βόρεια Πίνδο και στο όρος Καϊμακτσαλάν (Βόρρας). Άγνωστο παραμένει εάν έχει απομείνει κάποιο άτομο στον Όρλιακα σήμερα. Μεγαλύτερο πλήγμα για τη μαζική συρρίκνωση του πληθυσμού του, αποτέλεσε η μεγάλη σε έκταση αποδάσωση που έγινε στις αρχές της δεκαετίας του ‘50.

Το μέλλον του βουνού είναι άγνωστο, μιας και στην περιοχή έχουν ανοίξει αρκετοί δασικοί δρόμοι που επιτρέπουν σε κάθε είδος τροχοφόρου να αλωνίζει, αλλά και στους κυνηγούς να φτάνουν σε κάθε γωνιά του δάσους. Την τελευταία χρονιά στα μονοπάτια του έγιναν και αγώνες εντούρο. Πως ακριβώς οι άνθρωποι έχουν συνδυάσει τις προστατευόμενες περιοχές με μηχανοκίνητο αθλητισμό είναι απορίας άξιο. Πιθανότατα η άγρια ζωή είναι κάτι άγνωστο γι’ αυτούς ενώ οι συγκεκριμένες ανθρώπινες επιλογές ίσως οδηγήσουν και στην εξαφάνιση κάποιων ζώων από τον Ελλαδικό χώρο. Έτσι και αλλιώς οι αλλαγές στη φύση γίνονται σταδιακά με πολλές από αυτές να είναι μη αναστρέψιμες.

Άλλη μια απειλή για το βουνό είναι το αστεροσκοπείο που πρόκειται να κατασκευαστεί σε μια από τις κορυφές του. Το κόστος αυτού θα αγγίζει τα 3.000.000 ευρώ και θα καταλαμβάνει μεγάλη έκταση.

Τόνοι τσιμέντου και σίδερου και κάποιες χιλιάδες ευρώ πεταμένα για ένα έργο το οποίο απλά χαλάει την εικόνα του βουνού ενώ ποτέ δεν δόθηκαν χρήματα για την πρόσληψη προσωπικού και την λειτουργία του. Ποιος ορκίζεται ότι δεν θα έχει την ίδια μοίρα το αστεροσκοπείο του Όρλιακα. Εκτός των άλλων όσοι γνωρίζουμε την περιοχή ξέρουμε πολύ καλά ότι η περιοχή έχει πολύ συχνά ομίχλη. Ενώ οι επιστήμονες γνωρίζουν καλά ότι ο καθαρότερος ουρανός στην χώρα μας και με τη μικρότερη φωτορύπανση είναι αυτός στο όρος Πάρνωνας.

Κορυφή

1.453μ.

Αποστάσεις

Αθήνα: 435χλμ. Θεσσαλονίκη: 185χλμ.

Καταφύγια

Δεν υπάρχουν ορειβατικά καταφύγια στο βουνό. Πιθανή η διαμονή στην κατασκήνωση έξω από το χωριό Ζιάκας.

Προτεινόμενη διαδρομή

Η διαδρομή μας ξεκινάει από τις κατασκηνώσεις που βρίσκονται λίγο έξω από το χωριό Ζιάκας. Πάνω από την κεντρική είσοδο των κατασκηνώσεων υπάρχει μια πηγή από όπου ξεκινάει το μονοπάτι. Ακολουθούμε το μονοπάτι με κατεύθυνση το χωριό Σπήλαιο. Υπάρχει και ορειβατική ταμπέλα. Το μονοπάτι είναι ευκρινές. Ανηφορίζουμε μέχρι που φτάνουμε σε δασικό δρόμο. Εδώ πάμε αριστερά με κατεύθυνση το κελί τη γριάς. Φτάνουμε σε πλάτωμα με παγκάκια για ξεκούραση. Το κελί της γριάς είναι λίγο παραπάνω.Το επισκεπτόμαστε και γυρίζουμε ξανά στο πλάτωμα.

Συνεχίζουμε πάνω στον δρόμο ο οποίος σιγά σιγά κλείνει και γίνεται μονοπάτι. Επάνω στα δέντρα υπάρχουν σήματα πιθανότατα από αγώνα μοτοσικλετών. Το ορειβατικό σήμα είναι αυτό με το κίτρινο και μπλε σπρέι. Το ακολουθούμε μέχρι που επάνω σε δέντρο πριν από ξέφωτο μας δείχνει ότι πρέπει να πάμε αριστερά. Εδώ ίσως είναι και το ομορφότερο κομμάτι δάσους της διαδρομής. Περνάμε μέσα από μικτό δάσος πεύκης και σφένδαμου. Σε λίγη ώρα το μονοπάτι γίνεται απότομο ενώ δεξιά και αριστερά μας έχουμε βράχια. Σε λίγα λεπτά φτάνουμε σε διάσελο. Εδώ το μονοπάτι συνεχίζει αριστερά μέχρι και την κορυφή. Από την κορυφή βλέπουμε τον Όλυμπο, την Βασιλίτσα, τον Σμόλικα, τα Πιέρια και άλλα βουνά. Γυρίζουμε από την ίδια διαδρομή.

Εναλλακτικά μπορούμε να πάμε προς το χωριό Σπήλαιο. Κατεβαίνοντας από την κορυφή αντί να πάμε δεξιά πάμε αριστερά προς την πυκνή βλάστηση. Αν και υπάρχει μονοπάτι δυστυχώς έχει καιρό να συντηρηθεί και σε πολλά σημεία έχει κλείσει. Ακολουθούμε τις στράτες που έχουν ανοίξει τα ζώα ενώ ένα άλλο σημάδι για να κατευθυνθούμε σωστά είναι τα κόπρανα των προβάτων. Η κατεύθυνση μας είναι κατηφορική και αριστερά. Στο βάθος βλέπουμε το Σπήλαιο. Συνεχίζουμε μέσα από πυκνή βλάστηση ενώ υπάρχουν και αραιά κόκκινα σημάδια. Σε λίγο θα δούμε μια στάνη λίγο έξω από το χωριό. Πηγαίνουμε προς εκεί κατεβαίνοντας σε απότομη σάρα. Αργότερα το μονοπάτι γίνεται πάλι εμφανές ενώ η κλίση μειώνεται. Φτάνοντας στη στάνη ακολουθούμε τον χωματόδρομο αριστερά προς το χωριό. Προσοχή στη στάνη υπάρχουν τέσσερα – πέντε τσοπανόσκυλα.

Η εναλλακτική διαδρομή δεν προτείνεται για άπειρους ορειβάτες μια που το μονοπάτι είναι αρκετά ασαφές. Ωστόσο με λίγη υπομονή η διαδρομή βγαίνει. Χαρακτηριστικό της νότιας πλευράς του βουνού είναι η διαφορετική βλάστηση. Λόγω προσανατολισμού εδώ τα δέντρα είναι μικρά ενώ υπάρχουν λίγα πεύκα.

Ιστορικά στοιχεία

Ο οικισμός του Σπηλαίου σύμφωνα με έρευνες αρχαιολόγων είναι ένα από τα παλαιότερα κατοικήσιμα χωριά της περιοχής. Από την εποχή του σιδήρου το 1100 π.Χ. βρισκόταν στην ίδια τοποθεσία που καταλαμβάνει και σήμερα. Σε κοντινή απόσταση έχουν ανακαλυφθεί τα τείχη της αρχαίας ακρόπολης με μήκος 1 χλμ. όπως και νεκροπόλεις όλων των ιστορικών και προϊστορικών χρόνων.

Στην ευρύτερη περιοχή τα χρόνια της επανάστασης έδρασε και η οικογένεια Ζιάκα. Γνωστότερος ήτανε Γιαννούλας Ζιάκας, ο οποίος οχύρωσε το Σπήλαιο μετατρέποντας το σε προπύργιο των επαναστατών εναντίον των Τουρκαλβανών. Συμμετείχε ακόμη στην υπεράσπιση του Μεσολογγίου όπου έχασε και τρία μέλη από την οικογένειά του. Η πορεία του στα πεδία των μαχών σταμάτησε αφού δολοφονήθηκε στην πόλη των Γρεβενών το 1826.

Την σκυτάλη παρέλαβε ο Θεόδωρος Ζιάκας, ο οποίος με νέους μαχητές τον Φεβρουάριο του 1854, ξεκίνησε από την Λαμία με σκοπό να επιστρέψει στα Γρεβενά, και να δώσει νέα πνοή στην επανάσταση. Μετά από μάχες που έδωσε στην κεντρική Πίνδο, αποκομμένος από τις άλλες επαναστατικές ομάδες, αναγκάστηκε να οχυρωθεί στο Σπήλαιο Γρεβενών, το οποίο ήτανε το τελευταίο οχυρό των αρματολών. Εκεί το Μάιο του 1854 έδωσε μια άνιση μάχη με τον στρατό του Αβδή Πασά των Ιωαννίνων, η οποία έληξε με την παρέμβαση των ξένων διπλωματών απομακρύνοντας τον πληθυσμό του χωριού στην ελεύθερη Ελλάδα (Λαμία). Ο Θεόδωρος Ζιάκας πέθανε το 1882 στην Αταλάντη σε ηλικία 84 χρονών.

Αξιοθέατα

Επισκεφθείτε το φαράγγι της Πορτίτσας με το ομώνυμο πέτρινο γεφύρι. Βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το χωριό Σπήλαιο και υπάρχουν δύο τρόποι για να το δει κανείς. Είτε να περπατήσει από το μονοπάτι που ξεκινάει δίπλα από το δημοτικό σχολείο του χωριού ή να πάει με το αυτοκίνητο. Εμείς σας προτείνουμε να περπατήσετε στο λιθόστρωτο μονοπάτι. Η διαδρομή έχει θέα στο ποταμό Βενέτικο και διαρκεί περίπου μισή ώρα.

Στην περιοχή υπάρχουν πολλά γεφύρια με τα περισσότερα να προσεγγίζονται εύκολα. Ένα από τα πιο γνωστά είναι το γεφύρι του Αζίζ Αγά. Χτίστηκε επί τουρκοκρατίας το 1727 και έχει μήκος 71μ. κάνοντάς το ένα από τα μεγαλύτερα σωζόμενα γεφύρια της Μακεδονίας. Ένα από τα ομορφότερα χωριά είναι η Σαμαρίνα. Είναι πετρόχτιστο και βρίσκεται στους πρόποδες του Σμόλικας. Για μια επίσκεψη στον εθνικό δρυμό της Βάλια Κάλντα θα πρέπει να οδηγήσει κανείς μέχρι το χωριό Περιβόλι όπου εκεί θα δει από κοντά τα όμορφα δάση της περιοχής.

Σκι

Δεν υπάρχουν χιονοδρομικά κέντρα. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται το χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας.

Σχετικά άρθρα

Χατζή

mountainsGreece

Νεράιδα – Νότια Πίνδος

mountainsGreece

Στρογγούλα – Ρόκα – Κουϊάσα

mountainsGreece